Introduction to pulley (ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับ มู่เลย์)

คอนเวเยอร์ไกด์ไปดูหน้างานนำเรื่องราวดีๆมาแบ่งปัน(โรงงานปูนซีเมนต์)

1.บทนำมู่เลย์คืออะไร (What is the Conveyor Pulley)

บทความชิ้นนี้ของ Conveyor Guide Co.Ltd. เป็นเรื่องเกี่ยวกับพื้นฐานของ pulley ซึ่งจะทำให้ผู้มาเยือน website www.conveyorguide.co.th จะได้รู้เรื่องเกี่ยวกับ pulley แบบกว้างๆโดยเฉพาะอย่างยิ่ง pulley ที่เราจะนำเสนอ ณ ที่นี้ จะเป็น pulley ที่ใช้ในอุตสาหกรรมสายพานลำเลียง (belt convayor) ประเภทขนถ่ายวัสดุเทกอง (bulk material)ส่วนมากจะเป็นสายพานยางดำ (Rubber Belt) แต่พูเล่สำหรับสายพาน PVC เราก็ใช้ได้นะครับ แต่อย่างไรก็ตาม ความรู้จากเรื่องนี้ สามารถปรับใช้กับ สายพานลำเลียงประเภท Mini Convayor เช่นสายพาน PVC /PU ได้เพราะมีพื้นความรู้มาจากแหล่งฐานเดียวกัน

รับผลิตพูเล่(Pulley) และหุ้นยาง(Pulley Lagging)

2. Pulley ในภาษาไทยเรียกว่าอะไร ?

Pulley เป็นคำภาษาอังกฤษ อ่านว่า พุล-ลี ในภาษาไทยไม่รู้เรียกว่าอะไร ไม่รู้ว่ามีใครบัญญัติศัพท์ใช้เป็นมาตรฐานหรือยัง (ถ้าผู้ใดทราบกรุณาแบ่งปันบอกแหล่งที่มาด้วยนะครับ)เท่าที่ได้ยินมา ก็มีการพูดกันหลาย vesions ยกตัวอย่างเช่น มูเล-มูเลย์-มู่เล-มู่เลย์-พูลเล-พุลเล-พูลเลย์ และอีกมากมายที่ยังกล่าวไม่หมด เอาเป็นว่า ไม่ว่าจะเป็นการเรียก Version ไหนก็ให้เข้าใจกันว่าหมายถึงสิ่งเดียวกันคือ ลูกล้อขนาดใหญ่ที่ใช้ขับสายพานเป็นเรื่องเรากำลังกล่าวถึงก็แล้วกัน

3. หน้าที่ของมูเล่ ( Pulley Function )

มูเล่ มีหน้าที่ในการเปลี่ยนทิศทาง ( direction ) และควบคุม (control) ความตึง (tension)หรือ ความหย่อน (slack) ของสายพานในระบบลำเลียง( belt conveyor system ) และบางครั้งก็ทำหน้าที่ปรับสายพาน(train) เพื่อให้สายพานเดินได้แนว (alignment) ตลอดการเคลื่อนที่ของสายพาน

ภาพแสดงโครงสร้างสายพานลำเลีย(Belt conveyor) ซึ่งมีมู่เล เป็นส่วนประกอบสำคัญ

4.ตำแหน่ง (Location) ของ Pulley

ตำแหน่งหลักๆของ Pulley ในระบบสายพานลำเลียง (Belt Conveyor System)

โดยปกติแล้วถ้าหากเป็นโครงสร้างสายพานลำเลียง (belt conveyor system) ที่ง่ายๆ ความยาวสายพาน (Conveyor Length) ไม่มากนัก Pulley จะวางตำแหน่งล้อหัว (Head Pulley )ที่จ่ายวัสดุเป็นตำแหน่งขับ(Drive) และมี Pulley อีกตัวอยู่ท้าย (Tail) แต่ถ้าระบบลำเลียงนั้นเป็นระบบใหญ่ สาพานมีความยาวมากขึ้น (กะว่า Conveyor Length ประมาณ 50 เมตร Centre to Centre ขึ้นไป) ก็จะมี Pulley อีกประเภทหนึ่ง ที่เรียกว่า Take up pulley ไว้เพื่อปรับความตึงของสายพานนอกจากนี้ ยังมี Pulley เรียกว่า Bend Pulley ทำหน้าที่เปลี่ยนทิศทางและ Snub Pulley ใช้กดสายพานให้ผิวสายพานสัมผัสกับ Drive Pulley เพื่อให้ได้มุมโอบ (Wrap Angle) ของสายพานมากขึ้น

5. คำจำกัดความของ Pulley ชนิดต่างๆ (Definition of Pulley Types )

Head Pulley (ล้อหัว) เป็นล้อสายพานที่ติดตั้งอยู่ปลายด้านหัวของชุดสายพานลำเลียงใช้เป็นตำแหน่งจ่าย (Discharge) วัสดุ บางครั้งทำหน้าที่เป็นล้อขับสายพาน(Drive pulley) ไปด้วย

Tail Pulley (ล้อท้าย) เป็นล้อสายพานที่ติดตั้งอยู่ปลายสุดด้านท้ายของสายพาน บางครั้งทำหน้าที่เป็นล้อปรับความตึงสายพาน

Bend Pulley (ล้อดัด)เป็นล้อของสายพานที่ทำหน้าที่เปลี่ยนทิศทางของสายพาน

Snub pulley (ล้อกดสายพาน)) เป็นล้อสายพานทำหน้าที่กดสายพาน เพื่อเพิ่มส่วนโค้งสัมผัสให้กับสายพานบนล้อขับสายพาน (Drive Pulley)

Take-Up Pulley (ล้อปรับความตึง))หมายถึง พูลเล่ที่เคลื่อนที่ เปลี่ยนตำแหน่งได้ ใช้ประโยชน์เป็นส่วนหนึ่งของเครื่องมือปรับความตึงสายพาน

รูปภาพแสดงส่วนประกอบต่างๆ ของมู่เล

ชิ้นส่วนต่างๆ ที่ประกอบกันเป็นมูเล่ คิดว่ายังไม่มีใครบัญญัติศัพท์ที่เป็นภาษาไทยที่ใช้เป็นมาตรฐานใช้กัน ดังนั้นทาง Convayor guide จึงใคร่ขออภัยถ้าเราจะคิดศัพท์ขึ้นมาเอง อาจจะถูกบ้าง ผิดบ้าง เอาเป็นกันว่าให้ท่านอ่านแล้วเข้าใจก็คิดว่า เพียงพอแล้ว ลองทำความเข้าใจกันเลยนะครับ

Drum or Shell  (ผิว หรือ แผ่นผนังของ Pulley )	- ผิวหรือผนังคือส่วนที่สัมผัสกับสายพานโดยแผ่นผนังนี้อาจ    จะทำมาจากเหล็กม้วน(rolled steel)    หรือทำมาจากเหล็กท่อกลวง(hollow steel tube) ก็ได้  - การเลือกความกว้างและเส้นผ่าศูนย์กลางของ pulley    ขึ้นอยู่กับหน้ากว้างของสายพาน(belt width)    ดูจาก BS 2890 ในท้ายบทความนี้ และแรงดึง    (ความแข็งแรงของชั้นผ้าใบ (belt rating)ที่เสริมอยู่ในสายพาน )
Diaphragm Plates หรือ End Plate	- เป็นแผ่นเหล็กกลม ที่มีความหนาเพียงพอไม่เสียรูปเมื่อรับแรง    ใช้เชื่อมกับผนัง(shell) เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับผนัง pulley    แผ่นเหล็กEnd Plate นี้จะอยู่ในตำแหน่งปลายทั้งสองข้างของลูก pulley    - ถ้าหาก Pulley มีหน้ากว้างมากต้องเสริม    Diaphragm Plates ระหว่าง End Plates ด้วย
Shaft เพลา	- เพลา เป็นแท่งเหล็กยาวที่ใช้สำหรับรับแรงกระทำ    ที่เกิดจากแรงดึงของสายพาน และ น้ำหนักวัสดุที่บรรทุก  - เพลาต้องออกแบบมาให้แข็งแรงโดยมีระยะแอ่นตัวน้อยที่สุด    อยู่ในช่วงระยะที่ยอมรับได้( Allowable deflection)  - เพลาส่วนมากจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางหลายขนาด(หลาย step)    ในเพลาตัวเดียวกันเพื่อความประหยัดและเหมาะสมกับ Bending moment    ที่เกิดขึ้น ณ ตำแหน่งนั้นๆของเพลา  - นอกจากนี้ถ้าสังเกตุดีๆ จะพบว่า เส้นผ่านศูนย์กลางเพลาที่ตำแหน่ง Bearing    มีขนาดเล็กกว่าตำแหน่งอื่น( เป็นการประหยัดเงินที่ใช้ Bearing ตัวเล็ก)    เนื่องจากเป็นตำแหน่งรองรับเพลา(Shaft Support)    ที่มี Bending moment น้อยที่สุด เส้นผ่านศูนย์กลาง    เพลาต้องพอดีกับขนาด Diameter ของ Bearing
Locking Elements ตัวล๊อคเพลา	- เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ยึดเพลา (Shaft) ให้แน่นอยู่กับ Hub    ซึ่งติดอยู่กับ end plate ได้โดย Friction Grip    สำหรับคอนเวเยอร์ไกด์เราใช้Locking Element เป็นแบบ Taper Lock    ซึ่งสะดวกในการบำรุงรักษา หรือใช้วิธีเชื่อม(ไม่ดีร้าวง่าย)
Hubs	- เป็นชิ้นส่วนที่สร้างขึ้นมาพิเศษเพื่อเชื่อมกับ End Plate    ขนาดของ Hub จะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่นขนาดของ Pulley    ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของเพลาและ    ขนาดของตัวล๊อค(locking element)ซึ่งความแข็งแรง    จะขึ้นอยู่กับประเภทการใช้งานว่า เป็นงานเบา(Light Duty) หรืองานหนัก(Heavy Duty)
Lagging (การหุ้ม pulley ด้วยวัสดุอื่น ๆ)	- การหุ้มpulley (ปกติหุ้มด้วยยางแต่สามารถใช้วัสดุอื่นก็ได้)    มีจุดประสงค์เพื่อเพิ่มแรงเสียดทานระหว่าง Pulley    และสายพานเพื่อให้ การส่งผ่าน Torque จาก Drive Pulley    มายังสายพานมีประสิทภาพมากยิ่งขึ้น
Bearing Assemblies	- Bearing เป็นชิ้นส่วนที่ทำหน้าที่เป็นจุดรองรับเพลา    (รับLoad มาจาก pulley และจากแรงดึงของสายพาน)    ซึ่งจะถ่ายลงโครงสร้าง(structure) ของระบบสายพานต่อไป

เปรียบเทียบ Locking Element แบบ Taper Lock ซึ่งสะดวกในการบำรุงรักษา

เพลาและ End Disc ยึดกันด้วยการใช้วิธีเชื่อม(ไม่ดีร้าวง่าย)

6.ภาพรวมระยะต่างๆที่สำคัญในการบอก Specification ของ Pulley

ปัจจุบันยังไม่แน่ใจว่ามีการกำหนดมาตรฐานของ Pulley Specification and Dimensions หรือไม่ แต่แน่ๆคือรายละเอียดระยะต่างที่จำเป็นต้องบอกให้ผู้ผลิตทราบ ลองทำความเข้าใจตามรูปและตารางข้างล่างนี้เลยครับ หากท่านบอกผู้ผลิตทราบได้ รับรองว่าท่านได้ Pulley ที่ต้องการแน่นอน

ความสัมพันธ์ระหว่างหน้ากว้างของสายพาน (Belt Width)และหน้ากว้างที่น้อยที่สุดของ(Pulley Face width)

Spiral Pulley

ยังมี Pulley อีกหลายชนิดที่คอนเวเยอร์ไกด์ผลิตจำหน่ายซึ่งจะมาแชร์ความรู้ให้ในบทความต่อไปโปรดติดตามอย่าได้กระพริบตา